Wczesne zapowiedzi prosto z ust samorządowców mają w tym temacie kluczowe znaczenie. Pierwsze miasta podejmą wysiłek nie tylko logistyczny, ale też edukacyjny - obecnie 61 proc. Polaków nie wie, jak działają strefy czystego transportu.
Przypomnijmy, że pod koniec 2021 r. wraz z nowelizacją Ustawy o Elekromobilności i Paliwach Alternatywnych przepisy przestały m.in. uniemożliwiać wprowadzenie ograniczeń wjazdu do centrum opartych o normy emisji pojazdów. Najbardziej progresywne miasta rozpoczęły prace nad strefami czystego transportu (SCT), choć na dziś trudno wskazać, które z nich okaże się pionierem.
Zgodnie z raportem „Trendy rozwoju stref nisko- i zeroemisyjnych w Europie” przygotowanym przez koalicję Clean Cities Campaign liczba stref w Polsce wzrośnie z zera (obecnie) do dwóch (w 2025 r.). To pokrywa się z ogłoszonym w marcu 2022 przez władze Krakowa zamiarem utworzenia strefy czystego transportu w ciągu roku. Po konsultacjach społecznych pojawiła się propozycja, aby nowe rozwiązania były wprowadzane stopniowo, rozpoczynając od czerwca 2024 r. W kwietniu 2022 r. podobny zamiar ogłosiły władze Warszawy.
Na całym kontynencie europejskim liczba SCT ma wkrótce przekroczyć 500. Jak policzyli eksperci, liczba miast stosujących ograniczenia dla najbardziej emisyjnych pojazdów zwiększyła się ciągu ostatnich trzech lat o 40 proc., a dokładnie z 228 na 320. Co ciekawe, europejskimi liderami w tym temacie nie są wcale „rowerowe raje” w Danii czy Holandii – połowa europejskich stref czystego transportu znajduje się we Włoszech, a blisko 1/4 w Niemczech.
Wiedzy niewiele, ale nastroje dobre
Mimo rosnącej popularności stref czystego transportu w Europie, w Polsce temat pozostaje mało znany. Dla miast, które chcą być w tym obszarze liderami to spore wyzwanie komunikacyjne. Przeprowadzone w lipcu badanie postaw Polaków wobec transportowych i ekologicznych polityk miast „Czy chcemy oddychać świeżym powietrzem w miastach?”, wskazuje, że 61 proc. respondentów nie wie, jak działają strefy. 84 proc. kierowców nie zna normy emisji spalin swoich samochodów, a to na nich (od Euro 1 do Euro 6d) opierają się zasady wjazdu do SCT.
Raport z badania, który swoją premierę będzie miał w czasie wrześniowego Kongresu Nowej Mobilności, pokazuje, że największa aprobata dla stref czystego transportu jest w największych miastach. O ile w skali kraju za wprowadzaniem SCT jest 58 proc. badanych, to w Warszawie i Łodzi już po 66 proc., we Wrocławiu – 74 proc. Nic dziwnego biorąc pod uwagę fakt, że mieszkańcy miast częściej niż ogół respondentów źle oceniają jakość powietrze w swoich miejscowościach – zarówno zimą, jak i latem.
– Wyniki przeprowadzonego badania mówią wprost – Polacy chcą stref czystego transportu. Teraz należy je zaimplementować. By to jednak odpowiedzialnie zrobić konieczne są odpowiednie narzędzia oraz praktyki. W tym celu stworzony został raport, który krok po kroku będzie przeprowadzał przedstawicieli miast przez działania niezbędne do wprowadzenia SCT. Wszystkie informacje, w wersji rozbudowanej, dostępne będą w publikacji, której premiera odbędzie się podczas Kongresu Nowej Mobilności – mówi Klaudia Zagorzycka z Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych.
Samorządowcy i eksperci w jednym miejscu
Organizowana w Łodzi trzecia edycja Kongresu Nowej Mobilności (12-14 września) zgromadzi najważniejszych przedstawicieli władz miast oraz organizacji branżowych i społecznych związanych z elektromobilnością i zrównoważonym transportem. Jednym z wiodących zagadnień tegorocznego spotkania będą strefy czystego transportu. Eksperci wypracują postulaty kolejnych zmian w przepisach, które mają przyspieszyć wdrażanie nisko i zeroemisyjnych obszarów w Polsce.
– Samorządy terytorialne w ciągu ostatniego roku wykonały dużą pracę na rzecz redukcji różnego typu emisji do powietrza. Przed nami największy projekt – wdrożenie SCT. Zjednoczyliśmy się w ramach Komitetu Samorządowego przy Polskim Stowarzyszeniu Paliw Alternatywnych, żeby wspólnie pracować nad rozwiązaniami i wymieniać się doświadczeniami. Wspólnie wpłynęliśmy na zmianę przepisów ustawy o elektromobilności, aby realnie móc wdrażać Strefy w naszych miastach. Teraz przyszedł czas na analizy, badania i prace legislacyjne. Chcemy, żeby SCT powstawały w zgodzie z mieszkańcami naszych miast i były swego rodzaju ekwiwalentem ich aspiracji co do rozwoju tych miast. Kolejny Kongres Nowej Mobilności w Łodzi to będzie idealny moment na wytyczenie nowych kierunków działania i priorytetów dla samorządów terytorialnych w tym obszarze – mówi Adam Wieczorek, wiceprezydent Miasta Łodzi.