Katastrofa w Czarnobylu, która miała miejsce 26 kwietnia 1986 roku, stanowi jeden z najpoważniejszych wypadków w historii elektrowni jądrowych. Wypadek zmienił spojrzenie na energetykę jądrową, znacznie ograniczając jej rozwój.
Katastrofa w Czarnobylu
Elektrownia jądrowa w Czarnobylu, zbudowana w latach 70. XX wieku, składała się z czterech reaktorów typu RBMK-1000. Reaktory tej konstrukcji były ekonomiczne, ale miały wiele wad konstrukcyjnych, które w określonych sytuacjach mogły prowadzić do niestabilności systemu.
W kwietniu 1986 roku, podczas eksperymentu mającego na celu zwiększenie bezpieczeństwa elektrowni w sytuacji awaryjnej, doszło do katastrofy. Jej bezpośrednią przyczyną była wywołana niestabilność reaktora, której nie udało się zatrzymać. Kolejne etapy przebiegu katastrofy opisaliśmy dokładnie w artykule pod tym linkiem.
W wyniku błędów proceduralnych oraz wad konstrukcyjnych doszło do pożaru, przez który do atmosfery uwolniła się duża ilość radioaktywnego pyłu. Skażeniu promieniotwórczemu uległ obszar od 125 000 do 146 000 kilometrów kwadratowych na pograniczu Białorusi, Ukrainy i Rosji. Sama radioaktywna chmura rozprzestrzeniła się po całej Europie.
Powolna reakcja władz ZSRR
Reakcja władz była opóźniona, a informacje na temat katastrofy próbowano zataić. Pierwszy komunikat dla mieszkańców żyjących w promieniu 10 km od miejsca katastrofy wydano dopiero w 36 godzin po wybuchu. Dopiero 14 maja pierwszy sekretarz KPZR, Michaił Gorbaczow oficjalnie powiadomił o awarii i zapewnił w przemówieniu, że radzieckie władze opanowują sytuację.
W kolejnych dniach po wybuchu strefa ewakuacji została rozszerzona najpierw do 20, a następnie do 30 km wokół elektrowni. Przymusowa ewakuacja objęła łącznie ok. 350 tys. osób. Wiele z nich nigdy nie wróciło do swoich domów, a strefa Strefa Wykluczenia się nieformalnym rezerwatem przyrody z powodu braku ludzkiej obecności.
Władze ZSRR oficjalnie obwiniły o katastrofę w Czarnobylu obsługę elektrowni, a konsekwencje poniósł skazany na 10 lat pozbawienia wolności Anatolij Diatłow, który nadzorował pracę reaktora.
Po katastrofie w Czarnobylu
Bezpośrednio w wyniku katastrofy zginęło 31 osób, byli to pracownicy elektrowni i funkcjonariusze służb, którzy przybyli na jej miejsce. Do pracy na miejscu katastrofy w celu uporządkowania jej skutków i walki z promieniowaniem na otaczających ją terenach było potrzebnych coraz więcej żołnierzy, których nazwano likwidatorami. 650 tys. osób, które brało udział w pracach porządkujących obszar katastrofy, bardzo słabo, albo w ogóle nie zabezpieczonych, zostało narażonych na promieniowanie.
Trudno oszacować, jak wiele tysięcy ludzi łącznie zmarło z powodu nowotworów wywołanych narażeniem na wysoką dawkę promieniowania. Szacunki wynoszą od kilku do nawet kilkuset tysięcy. Katastrofa wpłynęła na osłabienie Związku Radzieckiego, a najbardziej dotkniętymi republikami były Ukraina i Białoruś.
Reaktor, w którym doszło do pożaru, zabezpieczono stalowym sarkofagiem, ale pozostałe reaktory pracowały dalej. Ostatni wyłączono dopiero w 2000 roku. W 2016 roku nad zabezpieczone sarkofagiem pozostałości reaktora nr 4 nasunięto nową osłonę nazywaną Arką. Ostatecznie ukończono ją w 2019 roku.
W efekcie katastrofy w Czarnobylu, energetyka jądrowa stała się przedmiotem zwiększonej kontroli i zaostrzonych regulacji bezpieczeństwa. Wydarzenie doprowadziło do zahamowania budowy nowych elektrowni jądrowych w wielu krajach oraz zamknięcia niektórych istniejących obiektów.
Czytaj też:
„Czarnobyl” wyemitowany zostanie w polskiej telewizji. Podpowiadamy, gdzie go obejrzycieCzytaj też:
Rosjanie wdarli się na teren Zaporoskiej Elektrowni Atomowej. Uprowadzili pracowników