Pomimo wielu inwestycji w odnawialne źródła energii, system wytwarzania energii elektrycznej w Polsce nadal generuje znaczące emisje dwutlenku węgla. W obliczu wyzwań związanych z kryzysem klimatycznym konieczne jest przyspieszenie transformacji energetycznej. Szansą na zmniejszenie emisji jest rozwój energetyki jądrowej, która postrzegana jest jako kluczowy element w walce z globalnym ociepleniem. Jedną z głównych jej zalet jest stabilność dostaw energii elektrycznej, przez co stanowi ona jeden z filarów bezpieczeństwa energetycznego.
Potwierdzeniem tego stanu rzeczy jest decyzja Parlamentu Europejskiego, który w lipcu 2022 roku uznał energię jądrową za zrównoważone źródło energii i otworzył drzwi do perspektywy „zielonej” przyszłości energetycznej. Elektrownie jądrowe stają się więc źródłami energii dobrze współdziałającymi z OZE. W obliczu wyzwań, które stoją przed Polską, czysta energia generowana przez bezpieczne elektrownie jądrowe, wykorzystujące nowoczesne i sprawdzone technologie, staje się niezbędna na drodze do transformacji klimatycznej.
Energia jądrowa receptą na kryzys
Kryzys klimatyczny, podobnie jak stale rosnące zapotrzebowanie na energię elektryczną, rodzi wiele wyzwań. Niestety, prognozy – szczególnie te długoterminowe – nie napawają optymizmem. Obecnie na Ziemi żyje niemal 7,6 miliarda ludzi, a do roku 2050 ta liczba prawdopodobnie wzrośnie do 9,7 miliarda. To wyraźny sygnał, że należy znacząco zwiększyć moce wytwórcze energii elektrycznej. Jeśli nie zostaną podjęte działania w tym kierunku, po prostu zabraknie nam prądu. Dlatego konieczne są inwestycje. Jednocześnie wykorzystywanie paliw kopalnych negatywnie wpływa na środowisko i staje się coraz mniej opłacalne. Ponadto złoża węglowodorów czy węgla często znajdują się poza obszarem Unii Europejskiej, co rodzi ryzyka związane z uzależnieniem się od krajów trzecich, w tym Rosji.
Natomiast odnawialne źródła energii, choć ekologiczne i nieograniczone, są zależne od warunków pogodowych. Dlatego nie gwarantują stabilnych dostaw energii elektrycznej. W związku z tym niezbędna jest zmiana dotychczasowej perspektywy i głęboka transformacja sektora energetycznego. Należy wprowadzić rozwiązania, które drastycznie ograniczą emisje gazów cieplarnianych, zwłaszcza dwutlenku węgla, jednocześnie stabilizując ceny energii i zabezpieczając dostawy na długie lata. Ten ambitny cel jest osiągalny pod warunkiem, że jednym z filarów transformacji będzie energetyka jądrowa. Jest to źródło o znikomej emisji, wysokiej wydajności, które jest bezpieczne zarówno dla środowiska, jak i ludzi.
Co dalej z węglem?
Polska nadal dysponuje znacznymi zasobami węgla, jednak dalsze jego wykorzystanie budzi wiele kontrowersji i pytań, zwłaszcza w kontekście nasilającego się kryzysu klimatycznego, wzrostu cen energii elektrycznej oraz eksploatacji trudno dostępnych i nieopłacalnych złóż. Należy też podkreślić, że jako członek Unii Europejskiej, Polska przyjęła na siebie międzynarodowe zobowiązania dotyczące redukcji emisji CO2. Jest to podyktowane między innymi troską o zdrowie ludzi. Niestety, według Światowej Organizacji Zdrowia, aż 36 miast w Polsce znalazło się w 2020 roku w niechlubnym gronie 50 najbardziej zanieczyszczonych metropolii Unii Europejskiej. Warto przyjrzeć się przykładom innych krajów, takich jak Belgia, Wielka Brytania czy Południowa Korea, gdzie wzrost udziału energii jądrowej w mikście energetycznym przyczynił się do efektywnej redukcji emisji CO2.
Atom z korzyścią dla klimatu
Elektrownie jądrowe cechuje brak emisji CO2 oraz innych szkodliwych substancji takich jak dwutlenek siarki, pyły, rtęć oraz inne metale ciężkie. To niezaprzeczalne korzyści wynikające z produkcji energii elektrycznej w elektrowniach jądrowych. Dodatkowo energetyka atomowa charakteryzuje się minimalnym zużyciem betonu i stali na jednostkę wyprodukowanej energii elektrycznej, co przekłada się na oszczędność cennych surowców, takich jak metale ziem rzadkich czy srebro.
Kolejną korzyścią jest to, że elektrownie jądrowe zajmują minimalną ilość powierzchni na jednostkę wyprodukowanej energii elektrycznej, co także pozytywnie wpływa na otoczenie. Należy także podkreślić, że ciągły postęp technologiczny umożliwia coraz bardziej efektywne wykorzystanie uranu. Najnowsze technologie pozwalają na ponowne wzbogacanie tego zużytego paliwa, co pozwala na jego wielokrotne wykorzystanie.
Nowoczesne elektrownie jądrowe nie niosą ze sobą tak dużych kosztów środowiskowych w procesie wytwarzania energii elektrycznej, jak pozostałe tradycyjne źródła wytwarzania, jednocześnie gwarantując stabilne dostawy tej energii. Cykl życia elektrowni jądrowej wynosi około 60 lat z możliwością dalszego przedłużenia, co stanowi znacznie dłuższy okres niż w przypadku turbin wiatrowych, które najczęściej trzeba demontować już po 20-25 latach.
Warto zaznaczyć, że energetyka wiatrowa i słoneczna są niestabilnymi źródłami, które aby nie marnować energii wyprodukowanej podczas słonecznych i wietrznych dni, często wymagają budowy kosztownych i szkodliwych dla środowiska gigantycznych magazynów energii. W przypadku Polski, ze względu na jej rozmiary i położenie geograficzne, trudno jest obecnie stworzyć takie magazyny i opierać się na wytwarzaniu energii pochodzącej wyłącznie z OZE.
Niski ślad węglowy
Energia jądrowa stanowi najbardziej ekologiczny sposób pozyskiwania energii elektrycznej. Wyprodukowanie jednej kilowatogodziny prądu (1 kWh) w elektrowni jądrowej generuje zaledwie 2,5 grama śladu węglowego – to znacznie mniej niż w przypadku innych źródeł energii. Na przykład energia wodna pozostawia ślad w postaci 4 gramów CO2, energia wiatrowa – 12 gramów, podczas gdy energia pozyskiwana z gazu to aż 500 gramów, a w przypadku węgla przekracza 850 gramów.
Wyniki przytoczonego wyżej badania uwzględniają emisję dwutlenku węgla przez cały cykl życia instalacji energetycznych, włączając budowę, eksploatację, demontaż i metody utylizacji odpadów. Te dane pochodzą z analizy przeprowadzonej przez szwedzki koncern energetyczny Vattenfall, który wytwarza energię elektryczną z różnych źródeł, włączając w to energię jądrową, wodną, wiatrową, słoneczną, z biomasy, odpadów, a także z gazu ziemnego i węgla. Wyniki są więc wiarygodne.
Poprawa bezpieczeństwa energetycznego
Nowoczesne elektrownie jądrowe III/III+ generacji gwarantują najwyższy poziom bezpieczeństwa. Ponadto, co równie istotne, pracują niezależnie od warunków atmosferycznych czy zmian geopolitycznych. Zapewniają stabilne dostawy energii elektrycznej, co ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania służby zdrowia, przemysłu oraz milionów gospodarstw domowych w całej Polsce. Budowa i eksploatacja elektrowni jądrowych przyczynią się więc do podniesienia poziomu bezpieczeństwa energetycznego Polski, rozumianego w różnych aspektach.
Wpłynie to na zwiększenie dywersyfikacji źródeł produkcji energii. Ma to również kluczowe znaczenie w kontekście unikania uzależnienia od jednego źródła energii, a nawet dla suwerenności kraju. Wykorzystanie paliwa jądrowego wpłynie również na stabilność pracy całego systemu elektroenergetycznego. Pozwoli także na dywersyfikację kierunków dostaw nośników energii pierwotnej poprzez zakup paliwa od państw należących do NATO lub innych politycznie stabilnych krajów, z którymi Polska utrzymuje dobre relacje. W tym kontekście należy również podkreślić, że nasz kraj, jako członek Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, będzie mógł korzystać ze wsparcia przy dostawach paliwa w ramach unijnych mechanizmów zakupowych.