Strategia Wodorowa Grupy ORLEN

Rozwój zielonych technologii wodorowych wpisuje się w strategię ORLEN2030, której filarem są inwestycje w źródła nisko- i zeroemisyjne. Strategia Wodorowa Grupy ORLEN jest związana z dążeniem do maksymalizowania zysków i planami dynamicznego rozwoju nowych obszarów działalności koncernu. To również te dziedziny będą napędzały transformację PKN ORLEN i budowę koncernu multienergetycznego. Do 2030 roku Grupa przeznaczy ponad 7 mld zł na inwestycje, dzięki którym blisko połowa wytwarzanego przez nią wodoru będzie nisko- i zeroemisyjna. Oznacza to zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 1,6 mln ton. Grupa ORLEN już dziś posiada mocne kompetencje w rozwoju technologii wodorowych, poparte dużym doświadczeniem. Dodatkowo realizacja strategii w tym obszarze uplasuje koncern jako partnera pierwszego wyboru w budowaniu gospodarki wodorowej w Europie Środkowo-Wschodniej.

Dlaczego właśnie wodór?

Wodór to gaz, który dzięki nisko- lub nawet zeroemisyjności uważany jest na świecie za jeden z najważniejszych fundamentów transformacji energetycznej. W porównaniu z innymi paliwami wyróżnia się tym, że nie emituje ani dwutlenku węgla, ani innych szkodliwych związków, bo w wyniku jego spalania powstaje woda. Dodatkowym atutem jest jego gęstość energetyczna, znacznie wyższa w odniesieniu do jednostki masy niż innych paliw (prawie trzykrotnie większa niż w przypadku benzyny). Co więcej, wodór jest wygodny w użytkowaniu i ma wiele zastosowań – może być wykorzystywany w transporcie (drogowym, kolejowym), przemyśle lub w sektorze komunalnym, np. w ciepłownictwie. Dodatkowo, wytwarzanie wodoru pozwoli stabilizować pracę OZE (co bardzo ważne ze względu na rozwój tego sektora w Polsce), pozwalając na ich maksymalne wykorzystanie w momencie ograniczeń w odbiorze energii elektrycznej.

Ze względu na te właściwości koncern opracował strategię rozwoju w obszarze gospodarki wodorowej, która jest dopełnieniem Strategii Grupy ORLEN do 2030 roku.

10 hubów

Do 2030 r. Grupa ORLEN chce posiadać około 0,5 GW nowych mocy wytwórczych wodoru pochodzących z odnawialnych źródeł energii oraz przetwarzania odpadów komunalnych. Dojście do tego celu będzie możliwe dzięki budowie w sumie 10 hubów wodorowych, głównie w Polsce (do istniejących lub powstających hubów w Trzebini, Włocławku i Płocku dojdą huby: offshore, Północ, Południe, Ostrołęka, Bystra) i a także w Czechach (w Litwinowie). Będzie w nich produkowane około 60 kt nisko- i zeroemisyjnego wodoru rocznie. Umożliwi to zaopatrzenie kluczowych rynków zbytu.

Dodatkowo, zastosowanie technologii wychwytywania, magazynowania i wykorzystania dwutlenku węgla (CCS/CCU) pozwoli koncernowi na obniżenie emisyjności produkcji kolejnych 120 kt wodoru z instalacji w Płocku. Dzięki tym działaniom prawie 50 proc. wodoru wykorzystywanego w Grupie ORLEN w 2030 roku będzie pochodzić ze źródeł zero- lub niskoemisyjnych.

Hub wodorowy w biorafinerii ORLEN Południe w Trzebini został uruchomiony jako pierwszy już w 2021 roku. Dziś wytwarza szary wodór z przeznaczeniem dla transportu publicznego na południu Polski, docelowo będzie produkować niskoemisyjny wodór, pochodzący z odnawialnych źródeł energii. Kolejny hub powstaje we Włocławku. Rozpoczęcie produkcji zielonego wodoru jest w nim planowane w drugiej połowie 2023 roku. Docelowo osiągnie wydajność do 600 kg na godzinę wodoru o jakości automotive. Paliwo na pierwszym etapie dystrybucji będzie przeznaczone przede wszystkim dla transportu publicznego i towarowego. Dwa lata później uruchomiony zostanie hub w Płocku. Wytwarzany w nim zielony wodór będzie wykorzystywany w przemyśle i transporcie.

Wodór na drogach i szynach

PKN ORLEN ma w planach uruchomienie do końca dekady ponad stu ogólnodostępnych stacji tankowania wodoru wraz z niezbędną logistyką. W kraju powstanie ich ok. 57, na Słowacji ok. 26, a w Czechach ok. 28.

Koncern jest właścicielem dwóch punktów tankowania dla pojazdów z ogniwami paliwowymi na swoich niemieckich stacjach paliw „star-Grupa ORLEN”. W tym roku powstaną kolejne cztery: trzy w Czechach i jedna w Polsce, w Krakowie. W przyszłym roku planowane jest uruchomienie stacji wodorowych w Poznaniu i Katowicach. Na każdej z nich pojawią się stanowiska tankowania dla aut osobowych i autobusów.

Do tankowania aut osobowych wykorzystywane będzie ciśnienie 700 barów, które pozwoli zatankować samochód do pełna w ciągu 5 minut. W praktyce do auta trafi ok. 5 kg paliwa, które umożliwi przejechanie nawet 700 km. Z kolei jeden autobus spala 30 kg/dzień paliwa wodorowego, co pozwala na pokonanie ok. 300 km. Wykorzystanie zielonej technologii wodorowej w transporcie znacząco przyczyni się do poprawy jakości powietrza oraz obniżenia hałasu w miastach.

Powstaną także instalacje do produkcji wodoru jakości automotive, w który będą zaopatrywane stacje.

Koncern chce produkować co najmniej 19 kt wodoru dla transportu, co umożliwi zasilenie mniej więcej tysiąca autobusów i 160 pociągów rocznie.

Koncern już wcześniej rozpoczął inwestycje w technologię wodorową, będącą przyszłością motoryzacji. Działania w kierunku zagospodarowania wodoru w miejskim transporcie publicznym i kolejowym to m.in. podpisanie listów intencyjne o współpracy z 17 polskimi samorządami oraz czterema spółkami miejskimi, będącymi potencjalnymi odbiorcami wodoru. Umożliwi to lokalizowanie inwestycji w miejscach o najwyższym potencjale do rozwoju transportu wodorowego.

PKN ORLEN planuje także inwestycje w technologię wodorową na kolei. Jesienią ubiegłego roku koncern poinformował o zamiarach nabycia w ramach współpracy z PESA Bydgoszcz lokomotywy, która ma być pierwszym w Polsce pojazdem szynowym wykorzystującym napęd wodorowy. PKN ORLEN, PESA i PKP podpisały również list intencyjny w sprawie rozwoju technologii wodorowych na kolei.

Badania i rozwój

Koncern w Strategii Wodorowej mocny akcent stawia także na badania i rozwój. W 2021 r. w Trzebini zostało oddane do użytku laboratorium analityczne badania wodoru. Natomiast do 2025 roku w Centrum Badawczo-Rozwojowym w Płocku powstanie wyspecjalizowana pracownia wodorowa. Będą w niej prowadzone testy i badania na instalacjach w zakresie produkcji wodoru, jego jakości i oczyszczania, a także magazynowania i transportu.

PKN ORLEN uczestniczy również w projekcie utworzenia Mazowieckiej Doliny Wodorowej. Koncern wraz z 24 innymi podmiotami podpisał pod koniec października ub. r. list intencyjny w tej sprawie. Koncern jako lider tego projektu jest odpowiedzialny m.in. za określenie celów Doliny i przygotowanie strategii jej działania. Produkowany w Dolinie Wodór znajdzie zastosowanie m.in. w transporcie, energetyce, gospodarce komunalnej i rolnictwie.

Przemysł i energetyka

Technologię wodorową Grupa ORLEN będzie rozwijać także w obszarze przemysłu i energetyki.

Perspektywicznym kierunkiem wykorzystania nisko- i zeroemisyjnego wodoru ma się stać ciepłownictwo i wytwarzanie energii elektrycznej. Wodór ma być wykorzystywany także do stabilizacji systemu elektroenergetycznego – w tym przypadku wykorzystanie wodoru i/lub amoniaku do magazynowania energii na dużą skalę będzie możliwe po 2030 r., kiedy popłynie prąd z farm wiatrowych na Bałtyku, a w systemie elektroenergetycznym pojawią się znaczące, okresowe nadwyżki OZE.

Strategia zakłada, że nowe jednostki CCGT (bloki gazowo-parowe), planowane w ramach Grupy ORLEN, będą miały możliwość współspalania wodoru. Natomiast przewidywane w dalszej perspektywie nadwyżki nisko- i zeroemisyjnego wodoru koncern będzie mógł przeznaczyć na potrzeby innych gałęzi przemysłu w kraju i za granicą (m.in. w ramach planowanej Europejskiej Sieci Przesyłu Wodoru).

Dofinansowanie

Ze względu na innowacyjny, kompleksowy i transgraniczny charakter projektów znaczna ich część będzie ubiegać się o bezzwrotne dofinansowanie rzędu 40-80 proc.

W 2021 roku projekt „Clean Cities – Hydrogen mobility in Poland (Phase I)”, zakładający rozbudowę infrastruktury na potrzebę transportu, uzyskał 2 mln euro bezzwrotnego dofinansowania z unijnego programu CEF Transport Blending Facility. Z kolei projekt „Hydrogen Eagle”, obejmujący Polskę, Czechy i Słowację, dla polskiej i czeskiej części ubiega się o bezzwrotne dofinansowanie w ramach unijnego programu IPCEI.

Strategia wodorowa Grupy ORLEN do 2030 roku