– Nasze działania są odpowiedzią na obecne, bardzo istotne wyzwania dotyczące osiągnięcia neutralności klimatycznej i stanowią wsparcie przedsiębiorstw, zwłaszcza sektora MŚP, w kierunku zielonej transformacji – podkreśla dr Radosław Dziuba, Dyrektor Łukasiewicz-ŁIT.
Działania te obejmują zarówno przygotowanie infrastruktury badawczej, zasobów ludzkich oraz oferty usług, produktów, technologii.
Aktualnie Łukasiewicz-ŁIT ma w ofercie liczne rozwiązania w zakresie niskoemisyjnej gospodarki oraz ochrony ekosystemów. – Bazując na wieloletniej wiedzy i doświadczeniu dzięki współpracy z przemysłem, jesteśmy gotowi podjąć się roli lidera w zakresie zielonych technologii dla obszaru Europy Środkowo-Wschodniej – mówi prof. dr hab. Arkadiusz Adamczyk, Zastępca Dyrektora ds. Badawczych Łukasiewicz-ŁIT.
Łukasiewicz-ŁIT prowadzi certyfikację „Zdrowa Stopa”
Dla sektora TCLF (tekstylny, odzieżowy, skórzany i obuwniczy, ang. Textiles, Clothing, Leather and Footwear) opracowano biodegradowalne dzianiny z laktydu o cechach użytkowych podobnych do materiałów poliestrowych. Było to możliwe dzięki zastosowaniu dostępnych na rynku, komercyjnych przędz laktydowych (PLA) wytworzonych z roślinnych surowców odnawialnych (np. z kukurydzy). Opracowane materiały zostały wykonane w różnych wariantach strukturalnych, które mogą być dalej modyfikowane w zależności od potrzeb konkretnego odbiorcy. Wytworzono również funkcjonalne materiały (skóra, tekstylia) o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych, w których modyfikacji wykorzystano naturalne olejki eteryczne. Olejki te są substancjami bezpiecznymi dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego, a dodatkowo nadają gotowym wyrobom przyjemny zapach (np. mięty, oregano, cynamonu). Działania dla branży obuwniczej ukierunkowane są na ekoprojektowanie obuwia z uwzględnieniem bezpieczeństwa użytkownika i środowiska, w tym recyklingu produktów obuwniczych. Nowe konstrukcje oraz rozwiązania w zakresie modyfikacji materiałów obuwniczych dedykowane są dla konkretnych grup docelowych, m.in. dzieci i młodzież, kobiety w ciąży, osoby aktywne, osoby 60+ oraz osoby ze stopami wrażliwymi.
Działania Łukasiewicz-ŁIT pomagają także przy wyborze produktów dostępnych na rynku. W tym obszarze prowadzona jest m.in. certyfikacja dobrowolna obuwia, nadając znak „Zdrowa Stopa”. To rynkowy wyróżnik obuwia gwarantującego prawidłowy rozwój stóp dzieci i młodzieży do lat 15. –W najbliższym czasie planujemy wprowadzić na rynek kolejny znak „Zdrowy Rozwój” dla różnych grup produktów przeznaczonych zwłaszcza dla dzieci – podkreśla dr hab. inż. Katarzyna Ławińska, dyrektor Centrum B+R w Łukasiewicz-ŁIT.
Łukasiewicz-ŁIT w służbie rolnictwu
Dla sektora rolniczego opracowano preparaty na bazie odpadów z przemysłu skórzanego, w tym garbarskiego, o właściwościach ochronnych i stymulujących wzrost roślin. Realizowane przez polsko – rumuńskie konsorcjum badania są odpowiedzią na wyzwania stawiane współczesnemu rolnictwu polegające na szukaniu nowych, bardziej ekologicznych metod ochrony roślin. Głównym celem jest wykorzystanie substancji (m.in. azot, siarka) obecnych w środowisku i dostarczenie ich do roślin w formie łatwo przyswajalnej.
Ponadto prace te dążą do ograniczenia liczby zabiegów agrotechnicznych stosowanych podczas upraw. Umożliwi to wprowadzenie do sprzedaży nowego produktu o podwójnym działaniu, zapewniającego ochronę przed patogenami grzybowymi oraz stymulację wzrostu roślin. Synergia łącznego działania preparatów będzie wynikiem wzmocnienia aktywności przeciwdrobnoustrojowej fungicydu poprzez dodanie bioaktywatorów, stymulujących wzrost roślin oraz zwiększających ich odporności na abiotyczne i biotyczne czynniki stresowe. Pozytywne działanie zostało zweryfikowane na zbożach i warzywach. Inną formą biostymulatorów są opracowane przez Łukasiewicz-ŁIT wielofunkcyjne otoczki do nasion (rzepak, rośliny strączkowe – groch, bobik, soja) o potwierdzonym pozytywnym działaniu na wzrost i kondycję roślin oraz chroniących przed suszą.
W ramach projektu prowadzone są intensywne prace w zakresie badań żywności. Opracowano oraz ustandaryzowano szereg metodyk badawczych umożliwiających analizy wartości odżywczych poprzez ustalenie i potwierdzenie zawartości składników odżywczych, badania mikrobiologiczne pozwalające wykryć patogeny żywnościowe i pleśnie, a także określenie zawartości pestycydów.
– Odpowiedzią na konieczność wdrażania ekologicznych technologii w budownictwie jest nasz materiał kompozytowy opracowany z grzybni wyhodowanej na odpadach rolno-spożywczych – wskazuje dr hab. inż. Katarzyna Ławińska, dyrektor Centrum B+R w Łukasiewicz-ŁIT.
Szeroka gama podłoży użytkowych, np. odpady rolne, leśne, spożywcze i przemysłowe, połączona z odpowiednimi technikami wytwórczymi stwarza możliwości produkcji materiałów spełniających wymagania w zakresie określonych parametrów technicznych. Wytwarzanie materiału budowlanego z plechy grzybni opiera się na niewygórowanych wymaganiach bytowych organizmów, łatwości zasiedlania dowolnej powierzchni przez te mikroorganizmy, ich dużej szybkości wzrostu oraz prostocie hodowli. Rozwój niniejszej technologii realizowany jest przy współpracy z firmą z Singapuru działającą na rynku azjatyckim.
Łukasiewicz-ŁIT może pochwalić się szeroką ofertą usług
Łukasiewicz-ŁIT prowadzi także szeroko zakrojone prace badawcze mające na celu opracowywanie nowych rozwiązań biotechnologicznych, m.in. produkcja supernatantów aminokwasowych, produkcja białek oraz enzymów, technologie utylizacji opadów oraz przekształcania odpadów w związki o wartości dodanej. Potencjalne zastosowania obejmują produkcję aminokwasów poprawiających jakość białka w paszach dla zwierząt oraz biodegradację polimerów syntetycznych.
Mając na uwadze konieczność ochrony i odbudowy ekosystemu opracowano szereg usług mających na celu badania w zakresie oddziaływania produktów na środowisko, w tym badania zawartości pestycydów, monitoring ekosystemów środowiskowych i żywności, monitoring pierwiastków śladowych i metali ciężkich. W ofercie Łukasiewicz-ŁIT znajdują się również szybkie testy fitotoksyczności będące wskaźnikiem zanieczyszczenia środowiska. Do ich przeprowadzenia wykorzystuje się wysokiej jakości, kalibrowane nasiona roślin. W trakcie analiz określane jest kiełkowanie nasion oraz przyrosty korzeni i pędów trzech wybranych nasion narażonych na działanie skażonej gleby lub substancji chemicznych w porównaniu do kiełkowania i wzrostu w glebie referencyjnej.
Siłą Instytutu jest wieloletnie doświadczenie
Łukasiewicz-ŁIT ma wieloletnie doświadczenie w zakresie badań podatności na biodegradację, kompostowalność i dezintegrację szerokiej gamy produktów, w tym przede wszystkim materiałów opakowaniowych, polimerowych i tworzyw sztucznych. Badania pozwalają na ocenę ekologicznego charakteru produktu i są skierowane przede wszystkim do branży opakowaniowej, rolniczej, kosmetycznej, włókienniczej, przetwórców tworzyw sztucznych i polimerów naturalnych oraz wielu innych. Inną usługą oferowaną w hubie jest ocena podatności na recykling organiczny w świetle Dyrektywy SUP (ang. single-use-plastics).
Kluczowym działaniem inwestycyjnym bezpośrednio związanym z hubem jest projekt „Centrum Badań REACH”, który zakończy się w bieżącym roku, finansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (umowa nr 7345/IB/SN/2022 i 7458/IB/SN/2023). REACH to rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie systemu kontroli substancji chemicznych (rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń na ich wykorzystywanie). Zostało ono przyjęte w celu poprawy ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska przed zagrożeniami, jakie mogą stwarzać chemikalia poprzez m.in. ocenę zagrożeń i narażenia na substancje chemiczne, przy jednoczesnym wzroście konkurencyjności przemysłu chemicznego w UE. Głównym celem tej inwestycji jest utworzenie wspólnej przestrzeni badawczo-analitycznej na potrzeby rozwoju współpracy w zakresie REACH, REACH 2.0 (planowana aktualizacja przepisów) z jednostkami badawczymi, przedsiębiorstwami oraz innymi podmiotami. Kluczowym aspektem oraz przewagą konkurencyjną jest skupienie infrastruktury wraz z wykwalifikowaną kadrą Łukasiewicz-ŁIT w jednej lokalizacji, co zoptymalizuje działania jednostki w ramach współpracy krajowej oraz międzynarodowej
Jakie działania są planowane w ramach projektu HUB Zielonych Technologii?
W ramach projektu Hub Zielonych Technologii kontynuowane są prace mające na celu zagospodarowanie biomasy i wytwarzanie na jej bazie nowoczesnych materiałów pochodzenia odpadowego (biodegradowalne, wielofunkcyjne wyroby kompozytowe), w szczególności nowe produkty do zastosowania w różnych gałęziach gospodarki. Proponowane rozwiązania skierowane są do branży rolniczej, budowlanej, meblarskiej, włókienniczej oraz związanej z produkcją opakowań.
Podejście Łukasiewicz-ŁIT w zakresie hubu zielonych technologii zakłada szereg komplementarnych działań obejmujących różne fazy – począwszy od projektowania produktów / technologii, poprzez ich wytwarzanie i prototypowanie we współpracy z przedsiębiorcami (w tym MŚP), a następnie badanie prototypów oraz ocena wpływu ich oddziaływania na środowisko w perspektywie długoterminowej. Ostatnim elementem jest certyfikacja produktów stanowiąca jednocześnie ich przewagę rynkową. Umożliwi to osiągniecie zaplanowanego celu tj. ścisłą kooperację z przemysłem we wdrażaniu nowatorskich rozwiązań ukierunkowanych na ochronę środowiska, a co za tym idzie wyróżnienie krajowych innowacji w skali kraju i Europy poprzez wzmocnienie i zwiększenie potencjału naukowego oraz badawczo – rozwojowego Instytutu.