Od lat 80. XX w. kontynent europejski ociepla się dwa razy bardziej, niż wynosi średnia światowa. Ma to daleko idący wpływ zarówno na społeczeństwa, jak i gospodarki oraz ekosystemy kontynentu – to jedna z konkluzji raportu o stanie klimatu w Europie 2022, opracowanego wspólnie przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) i unijną służbę ds. zmian klimatu Copernicus.
Wysokie temperatury, niskie opady
W ubiegłym roku temperatura w Europie była o około 2,3°C wyższa od średniej z okresu przedindustrialnego (1850-1900), która stanowi punkt odniesienia dla Porozumienia paryskiego w sprawie zmian klimatu (Porozumienie paryskie, podpisane przez 194 kraje i Unię Europejską, ma na celu ograniczenie wzrostu globalnej temperatury do znacznie poniżej 2°C i kontynuowanie wysiłków na rzecz ograniczenia go do 1,5°C).
Lato 2022 było najcieplejszym w historii kontynentu. Z kolei część europejskich krajów – m.in. Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Portugalia, Hiszpania, Szwajcaria i Wielka Brytania – odnotowała najcieplejszy rok w historii. Ekstremalnym temperaturom towarzyszyły susze – w 2022 r. opady były poniżej średniej na większości kontynentu. Ubiegły rok był czwartym z rzędu suchym rokiem na Półwyspie Iberyjskim i trzecim z rzędu w górskich regionach Alp i Pirenejów.
Topnienie lodowców
Wzrost temperatur w połączeniu z niskimi opadami spowodował topnienie lodowców. W latach 1997-2022 lodowce w Europie straciły około 880 km sześc. lodu. Najbardziej stopniały lodowce alpejskie, których średnia grubość lodu zmniejszyła się o 34 m. W 2022 r. padł nowy roczny rekord straty masy lodowców w Alpach. Przyczyną tak szybkiego topnienia były: bardzo niskie opady śniegu zimą, bardzo ciepłe lato i opady pyłu saharyjskiego.
Nie lepiej było na Grenlandii, której pokrywa lodowa straciła w latach 1972-2021 aż 5362 ± 527 Gt lodu. Przyczyniło się to do podwyższenia średniego globalnego poziomu mórz o około 14,9 mm.Naukowcy oceniają, żew 2022 r. pokrywa lodowa Grenlandii nadal się zmniejszała.
Ocieplanie się mórz
Morza okalające Europę stają się coraz cieplejsze.Średnie temperatury powierzchni mórz w rejonie północnego Atlantyku były najcieplejsze w historii, a na dużych obszarach mórz tego regionu wystąpiły silne, a nawet ciężkie i ekstremalne morskie fale upałów.
Tempo ocieplenia powierzchni oceanów, szczególnie we wschodniej części Morza Śródziemnego, Bałtyckiego i Czarnego oraz południowej Arktyki, było ponadtrzykrotnie wyższe, niż wynosi średnia światowa.
Morskie fale upałów mają negatywny wpływ na ekosystem: przyczyniają się do migracji gatunków i ich masowego wymierania, pojawiania się gatunków inwazyjnych oraz zakłócania różnorodności biologicznej.
Ekstremalne zdarzenia pogodowe
Rok 2022 upłynął pod znakiem ekstremalnych upałów, susz i pożarów – piszą autorzy raportu. Takie ekstremalne zdarzenia pogodowe dotknęły bezpośrednio 156 tys. Europejczyków. Zagrożenia meteorologiczne, hydrologiczne i związane z klimatem w Europie w 2022 r. spowodowały 16,4 tys. ofiar śmiertelnych. Szacuje się, że w tej liczbie przyczyną ponad 16 tys. nadmiarowych zgonów stały się fale upałów.
Jak powiedział dr Carl Buontempo, dyrektor w Copernicus Climate Change Service, rekordowy stres cieplny, jakiego doświadczyli Europejczycy w 2022 r., był jednym z głównych powodów nadmiernej liczby zgonów związanych z pogodą w Europie. „Niestety, nie można tego uznać za przypadek jednorazowy czy osobliwość klimatu. (…) Tego rodzaju zdarzenia wpisują się w schemat, który powoduje, że ekstremalne stresy cieplne będą częstsze i bardziej intensywne w całym regionie” – podkreślił dr Carlo Buontempo.
Z kolei powodzie i burze przyczyniły się do znacznej części spowodowanych zmianami klimatycznymi strat gospodarczych, szacowanych na mniej więcej 2 mld dolarów.
OZE a klimat
W tej beczce dziegciu jest jednak łyżka miodu. W ubiegłym roku po raz pierwszy w UE energetyka wiatrowa i słoneczna wytworzyła więcej energii elektrycznej (22,3 proc.) niż wyprodukowano jej z gazu kopalnego (20 proc.) lub z węgla (16 proc.).
Stało się tak częściowo dzięki dużemu wzrostowi mocy fotowoltaicznej. Sprzyjał temu fakt, że roczne powierzchniowe promieniowanie słoneczne w 2022 roku było najwyższe od rozpoczęcia pomiarów w 1983 roku, o 4,9 proc. powyżej średniej z lat 1991-2020.
Autorzy raportu podkreślają, że zmienność klimatu i długoterminowe zmiany klimatu wpływają na każdy aspekt sektora energetycznego: popyt, podaż oraz infrastrukturę zapewniającą bezpieczną i niezawodną pracę (sieć).
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.