Rolnictwo to ważny obszar działalności Polskiego Centrum Akredytacji

W 2021 roku PCA obchodzi jubileusz 20-lecia. Jak wyglądał rozwój jednostki w tym okresie?

Polskie Centrum Akredytacji udziela akredytacji od 20 lat, natomiast działalność akredytacyjna prowadzona jest już od 30 lat. Na początku swojej działalności udzielaliśmy akredytacji głównie w obszarze tzw. dobrowolnym – i jednym z głównych obszarów była akredytacja laboratoriów, szczególnie chemicznych czy też mikrobiologicznych, badających produkty spożywcze. Już wtedy żywność była jednym z naszych priorytetów.

Sytuacja zmieniła się od 2010 roku. Wprowadzone wówczasdo stosowania rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 765/2008 po raz pierwszy stworzyło ramy prawne dla akredytacji w Europie. Nowe Ramy Prawne dotyczą nie tylko obszaru związanego z wyrobami, ale również innych obszarów, takich jak środowisko, transport, ochrona danych osobowych czy też cyberbezpieczeństwo. Dzisiaj akredytacja dotyczy głównie obszaru regulowanego prawem krajowym i unijnym. Komisja Europejska wydała ponad 100 rozporządzeń wskazujących akredytację jako preferowane narzędzie do oceny m.in. laboratoriów i jednostek certyfikujących. Część z nich dotyczy bezpieczeństwa żywności, jakości produkcji rolnej, produkcji pasz czy nawozów.

Bazę kompetencji PCA stanowi wykwalifikowany personel. W jaki sposób sprawdzane są kompetencje waszych audytorów?

PCA na stałe zatrudnia 83 pracowników, współpracuje też z 650 audytorami i ekspertami zewnętrznymi. Ważnym celem naszej działalności akredytacyjnej jest ciągły rozwój i budowanie zaufania do naszych działań. Powoduje to m.in. wyzwania związane z rozszerzaniem kompetencji, harmonizowaniem wiedzy czy też monitorowaniem zatrudnionych i współpracujących osób. Szkoleń w kraju dla nas nie znajdziemy, stąd głównym wsparciem jest członkostwo w specjalistycznych komitetach technicznych Europejskiej Akredytacji i doświadczenia zebrane podczas ocen innych europejskich jednostek akredytujących.

Jeśli mówimy o akredytacji, często używamy słowa „kompetencje”. Co konkretnie przez nie rozumiemy?

Rozumiemy kompetencje jako zdolność stosowania wiedzy w praktyce. Nie są to tylko szkolenia i wykształcenie powiązane z dotychczasowym doświadczeniem, ale właśnie praktyczna umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy. Podczas prowadzonych ocen audytorzy upewniają się, że personel akredytowanych jednostek w zależności od obszaru technicznego jest w stanie zademonstrować i przedstawić dowody swoich kompetencji, które składają się na zaufanie do kompetencji jednostki. Taka sama zasada dotyczy zaufania do kompetencji PCA ocenianych okresowo w ramach tzw. ocen wzajemnych na poziomie europejskim.

A czy te systemy okazały się skuteczne również podczas pandemii?

Naszym głównym zadaniem jest utrzymanie wiarygodności i budowanie zaufania rynku do akredytowanych wyników oceny zgodności.

Szczególnym nadzorem objęte są obszary tzw. wrażliwe, do których m.in. należy bezpieczeństwo żywności. Udowodniliśmy to podczas lockdownu. Zrobiliśmy wszystko, co było możliwe, aby utrzymać zaufanie do akredytowanych raportów z badań i certyfikatów. Prowadzenie nadzoru w sposób tradycyjny okresowo było niemożliwe, dlatego też sięgnęliśmy po narzędzia informatyczne, które pomogły wdrożyć nowy system ocen prowadzonych zdalnie, ale nie mniej skutecznych. Chcieliśmy mieć pewność, że jednostki w tak szczególnych warunkach w sposób ciągły prowadzą działania zapewniające bezpieczeństwo konsumentów. Czyli można mieć do nich zaufanie.

W poniedziałek, 6 grudnia odbyła się tegoroczna gala Złotej Setki Polskiego Rolnictwa. Polskie Centrum Akredytacji zostało partnerem wydarzenia. Nie jest to przypadkowy patronat.

Rolnictwo jest bardzo ważnym obszarem działalności Polskiego Centrum Akredytacji. Działamy tu zarówno w dziedzinie bezpieczeństwa, jak i jakości żywności. Akredytujemy podmioty, które są częścią systemu urzędowej kontroli żywności.

To laboratoria Inspekcji Sanitarnej, ale również Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Weterynaryjnej czy Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. W zakresie jakości wytwarzanej żywności nasza aktywność obejmuje jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym, w produkcji integrowanej, w produktach regionalnych i tradycyjnych, a także akredytacje jednostek certyfikujących w prywatnych systemach jakości żywności np. QMP czy QAFP. Około 40 laboratoriów posiada również akredytację w zakresie badań parametrów mleka surowego, a aż 26 laboratoriów bada pozostałości środków ochrony roślin. Akredytowane jednostki, które certyfikują systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności, wydały 220 certyfikatów dla przedsiębiorców działających w branży spożywczej. Akredytowane certyfikaty i raporty z badań wydawane sąrównieżdla nawozów, pasz, jak również mogą one dotyczyć badań maszyn rolniczych dla potrzeb ich homologacji.

Jaki odsetek wszystkich akredytacji, które udziela PCA, stanowią akredytacje dla jednostek oceniających zgodność w tej właśnie dziedzinie?

Szczerze mówiąc, niełatwo odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ działalność akredytowanych podmiotów tylko w niektórych przypadkach jest ograniczona do jednego sektora gospodarki. Zazwyczaj laboratoria i jednostki certyfikujące działają w wielu obszarach. Niezależnie od tego możemy stwierdzić, że w 2021 r. ważnych było ponad 1600 akredytacji. Około 250 z nich to laboratoria akredytowane w obszarach związanych z rolnictwem. Dodatkowo w sektorze tym funkcjonuje ponad 20 jednostek certyfikujących wyroby i systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności.

Akredytacje udzielane przez jednostki, które nadzorujecie, nie obejmują wyłącznie obszaru Polski, ale obowiązują na całym świecie. Jak duże przełożenie ma to na działania i rozwój branży? W jaki sposób akredytacja wpływa na swobodny przepływ towarów i usług?

W wymianie handlowej akredytacja jest wykorzystywana jako podstawowe narzędzie ułatwiające swobodny przepływ towarów i usług. Narzędzie niezbędne do zwiększenia zaufania partnerów biznesowych, klientów oraz tworzenia równego, otwartego i niezawodnego handlu. Rola akredytacji w tym kontekście przybiera na znaczeniu, co zresztą odzwierciedla się w aktywności akredytowanych przez PCA jednostek, nie tylko na rynku unijnym, ale praktycznie na całym świecie. Zasadę „raz badany lub certyfikowany – wszędzie akceptowany” wdraża się poprzez porozumienia o wzajemnym uznawaniu.

Te wielostronne porozumienia eliminują konieczność badania lub certyfikowania wyrobów w każdym kraju, w którym są one sprzedawane. Porozumienie EA MLA ułatwia dostęp do rynków w UE, natomiast ILAC MRA i IAF MLA – dostęp do rynków na całym świecie.

Rolnictwo to dziedzina, która intensywnie się rozwija – na przykład pod względem wdrażania nowych technologii. Czy ten intensywny rozwój przekłada się na działania PCA związane z akredytacjami? Czy pojawiły się w ostatnim czasie zupełnie nowe obszary powiązane z rolnictwem, które wymagają wdrożenia nowych procedur?

Z jednej strony wymagania związane z akredytacją muszą podążać za zmieniającą się legislacją i wprowadzanymi zmianami prawnymi. Obecnie obszarem, w którym jest najwięcej zmian i dostosowań, jest rolnictwo ekologiczne – od 1 stycznia 2022 r. będą obowiązywać zupełnie nowe przepisy w tym zakresie na poziomie UE, a wszystkie jednostki certyfikujące muszą się do tych zmian dostosować.

Działalność PCA jest również rozszerzana na zupełnie nowe obszary. Przykładowo w 2021 r. uruchomiliśmy możliwość akredytacji biobanków. Biobank jest miejscem, gdzie gromadzony i przechowywany jest materiał biologiczny oraz informacje z nim związane w celu prowadzenia badań i prac rozwojowych. I to właśnie już od 7 maja 2021 r. biobanki mogą wnioskować do PCA o potwierdzenie kompetencji w zakresie prowadzonej działalności.

Czytaj też:
Polskie rolnictwo to potęgaCzytaj też:
Złota Setka Polskiego Rolnictwa. „Wprost” nagrodził najlepszych w branży